W 1971 roku wydarzyło się coś, co na zawsze zmieniło światową gospodarkę – decyzją Richarda Nixona Stany Zjednoczone zerwały z wymianą dolara na złoto, a więc odeszły od systemu waluty mającej pokrycie w dobrach materialnych. Dziś mało kto pamięta to wydarzenie, ale to właśnie decyzja Nixona stworzyła system finansowy, jaki znamy obecnie i otworzyła furtkę do zwiększonej inflacji. Słowo to zyskuje obecnie ogromną popularność, bo wzrost cen w Polsce i w innych krajach świata jest faktycznie ogromny. Czym tak naprawdę jest inflacja i jakie są jej skutki dla polskiej gospodarki?

Co to jest inflacja – definicja

Nie ma jednej definicji słowa inflacja, bo zjawisko to nie jest jednorodne. Zdaniem ekonomistów inflację najłatwiej zdefiniować jako wzrost cen w gospodarce narodowej, co wiąże się ze znaczącym spadkiem wartości pieniądza i wzrostem jego podaży. Innymi słowy, inflacja to nie tylko wzrost cen, a więc ostateczny efekt, ale też zbiór powodów, które do takiego efektu doprowadziły. Wiele osób używa tego słowa wymiennie z określeniem drożyzna i nie jest to wcale błąd. W potocznym rozumieniu inflacja to po prostu wzrost cen i większość ludzi właśnie tak rozumie to pojęcie.

Jakie są rodzaje inflacji?

Nie będziemy wchodzić w szczegóły, w końcu to nie jest wykład ekonomiczny, ale ekonomiści wyróżniają kilka najważniejszych rodzajów inflacji:

• inflacja popytowa – spowodowana ogromnym popytem na jakieś dobro, którego podaż jest bardzo mała;
• inflacja kosztowa – spowodowana przez rosnące koszty produkcji jakiegoś dobra;
• oraz inflacja strukturalna – spowodowana niedostosowaniem się przemysłu do potrzeb konsumentów.

Ponadto inflacja różni się też skalą. Zdaniem większości ekonomistów niewielki wzrost cen w skali od 1-3% w skali roku jest pozytywnym zjawiskiem, które wspiera rozwój gospodarczy i świadczy o zdrowej polityce finansowej państwa. Problem pojawia się, gdy inflacja przekracza tę granicę – mowa wtedy o inflacji nadmiernej lub galopującej, a nawet hiperinflacji, gdy pieniądz błyskawicznie. Nawet z dnia na dzień, traci wartość. To ostatnie zjawisko występowało wiele razy w historii ludzkości. W tym w latach 1919-1923 w Republice Weimarskiej, gdzie banknoty tak szybko traciły wartość, że używano ich do rozpalania ognisk, by ogrzać się w zimie.

Jakie są przyczyny inflacji?

Inflacja ma szereg przyczyn, z których jedynie część jest związana z bezpośrednią interwencją państwa w gospodarkę. Zasadniczo kluczowy wpływ na tempo wzrostu cen ma ilość pieniądza w obiegu. Im większa podaż pieniądza (czyli im więcej pieniędzy krąży w gospodarce), tym większa inflacja. Państwo i sektor bankowy każdego dnia dosypuje do gospodarki zupełnie nowe dziesiątki milionów złotych, co zwiększa inflację w Polsce i innych państwach.

Innym czynnikiem jest tempo konsumpcji. Im więcej kupujemy, tym bardziej rośnie popyt, co napędza inflację popytową. Oba te zjawiska starają się kontrolować banki centralne poszczególnych państw za pomocą systemu stóp procentowych. Ich obniżanie zmniejsza koszt kredytów i napędza wzrost cen, a podnoszenie stóp procentowych ochładza gospodarkę i obniża poziom inflacji. Proces ten zajmuje jednak dużo czasu, a efekty są zazwyczaj widoczne po około roku od wprowadzenia zmian. Ponadto państwo nie ma wpływu na inflację strukturalną, która jest najczęściej spowodowana zmianami technologicznymi oraz zmianami preferencji konsumentów. Te potrafią być nagłe i gwałtowne.

Jakie są skutki inflacji?

Najbardziej oczywistym skutkiem inflacji jest spadek wartości pieniądza oraz wzrost cen. Wiąże się to ze spadkiem siły nabywczej konsumentów. Ceny są wyższe, a więc stać nas na mniej produktów i usług. Rzadziej też sięgamy po kredyt na mieszkanie czy konsumpcję, bo jego koszty przecież też rosną. Wszelkie podwyżki pensji czy zarobków należy zestawiać z poziomem inflacji.

Często jest tak, że nominalnie zarabiamy więcej, ale za te same pieniądze stać nas na dużo mniej produktów. Jak już wspomnieliśmy, niewielka inflacja (w przedziale 1-3%) jest korzystna dla gospodarki. Większość państw świata stara się ją utrzymać właśnie w tym przedziale. Budżet każdego kraju zresztą zarabia na inflacji. Dzięki niej rosną przychody z podatków i spada koszt obsługi długu publicznego. Pozwala to na dynamiczne, tanie inwestycje na kredyt. Problemy związane z inflacją zaczynają się, gdy ceny rosną zbyt gwałtownie. Hamuje to wzrost gospodarczy i może doprowadzić do poważnego kryzysu.

Inflacja w Polsce

Zgodnie z najnowszymi prognozami inflacja w Polsce na koniec 2022 roku wyniesie ok. 16%. To ogromna liczba, a ekonomiści już od dawna biją na alarm, że tak duży wskaźnik inflacji może doprowadzić do gwałtownego załamania polskiej gospodarki, co może przerodzić się w hiperinflację. Narodowy Bank Polski podejmuje działania naprawcze i regularnie podnosi stopy procentowe, co powoduje wzrost rat większości kredytów i spadek tempa kreacji pieniądza. To ważne zmiany, ale ich skutki objawią się dopiero w następnym roku, a inflacja w Polsce wciąż rośnie. Pozostaje mieć nadzieję, że działania polskiego banku centralnego wpłyną na wzrost cen w kraju, a inflacja już wkrótce wyhamuje.